Karşıt Olma Karşı Gelme Bozukluğu
Çocuk psikiyatrisinde yıkıcı davranış bozuklukları içinde yer alan karşıt olma-karşı gelme bozukluğu, günümüzde pasif agresif kişilik bozukluğundan ayrı tutulmaktadır.
Davranış bozukluklarında biyolojik, genetik, psikolojik ve çevresel faktörlerin rolü vardır.
Güvensiz bağlanma, karşıt olma-karşı gelme bozukluğuyla doğrudan bağlantılıdır. Aile içindeki olumsuz yaşama olayları, aile içi şiddet, zayıf aile ilgisi, aile ilişkilerinde uyumsuzluk ve anlaşmazlıklar, çocuk istismarı, ailede psikiyatrik hastalık öyküsü hastalık riskini arttırır.
Yeni yürümeye başlayan çocukların normal karşıt davranışlarına ebeveynleri tarafından verilen yanlış ve abartılı tepkiler, çocuğun davranış bozukluğu geliştirmesinde etkili olabilir.
Aile çocuk ilişkilerinde, çocuk tarafından verilen olumsuz bir tepkiye aşırı baskıcı ve tutarsız bir sınırlama, karşıt olma davranışını tetikleyecektir.
Çocuk psikiyatrisinde vakaların klinikte görülme yaşı ortalama sekizdir. 13 yaşından önce erkeklerde görülme oranı daha yüksek iken, bu yaştan sonra eşitlenir.
Bu çocuklar reddedilmeye öfke nöbetleri ile yanıt verirler. Çocuk, yaptığı davranışın yanlış ya da anormal olduğunu kabul etmez ya da göremez. Çocuktaki öfke nöbeti patlama tarzındadır. Zorlamaya gelemezler, herhangi bir zorluk için başkalarını suçlarlar.
Karşıt olma-karşı gelme bozukluğu kriterlerini şöyle özetleyebiliriz.
- Sık sık huysuzluk ve öfke nöbetleri.
- Ebeveynleri ve diğer büyüklerle sık tartışmaya girme.
- Büyüklerden gelen istek ve kurallara uymaya direnme ya da bunları tümden reddetme.
- Çoğu zaman kasıtlı biçimde başkalarını kızdıracak şeyler yapma.
- Her tür davranışı, hatası, yaramazlığı için başkalarını suçlama.
- Alıngan olma, başkaları tarafından kolayca kızdırılabilme, çabuk darılma.
- Olumlu ya da olumsuz pek çok şeye hemen içerleme, kolayca kızgınlık ve güceniklik gösterme.
- Kin tutma, intikam alma arzusu.
Psikiyatrik olarak karşıt olma-karşı gelme bozukluğu tanısı alan çocuklar ileride yıkıcı davranış semptomları gösterme yönünden büyük risk altındadır. Karşıt olma-karşı gelme bozukluğu olan çocukların tümü ileride davranış bozukluğu geliştirmeyecektir fakat risk yüksektir. Düşük sosyoekonomik düzey ve ebeveynlerin alkol, madde kullanımı riski arttırmaktadır.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların yaklaşık üçte birinde karşıt olma-karşı gelme bozukluğu da bulunur. Anksiyete ve duygudurum bozuklukları olan çocuklardaki öfke ve sinir krizleri de hastalık ile karıştırılabilir.
Karşıt olma-karşı gelme bozukluğu tanısında çocuğun gelişimsel dönemine uygun normal karşıt davranışlar mutlaka dikkate alınmalı, yanlış tanıdan kaçınılmalıdır. Belli stres faktörlerine verilen geçici tepkiler psikiyatrist tarafından göz önünde tutulmalıdır.
Fiziksel şiddet ve kanun ihlali içermemesi, davranış bozukluğundan ayrılmasında en önemli kriterdir.
Depresyonlu çocukta görülen negativist tutum ve karşıt tutumlar da ayırıcı tanıda dikkate alınmalıdır.
Karşıt olma-karşı gelme bozukluğu tedavisinde, ebeveyn eğitimi ve çocuk problem çözme becerileri eğitimi temel tedavi yöntemidir. Davranış terapileriyle desteklenen 6-8 haftalık bir tedavi çoğu kez yeterli olmaktadır.
Çocuğa verilen eğitim, dürtüsel tepkilerin ertelenmesi, alternatif çözüm yollarının gösterilmesi, yapılan seçimlerin doğuracağı sonuçların göz önüne alımasını ve davranışı değerlendirmesini sağlamayı kapsar.
Karşıt olma- karşı gelme bozukluğu tedavisinde ilaç tedavisinin yeri hemen hemen yoktur.
Antalya Psikiyatri, Psikoterapi Antalya.
Çocuğun Psikolojik Sorunları.
Psikiyatrist Emine Filiz Uluhan.
