Sabah Anksiyetesi

Güne kaygılı başlamak...

Siz de güne başlamakta zorluk çekenlerdenseniz bu yazımızda sabah anksiyetesiyle ilgili bilgilere değinmeye çalışacağız.

Sabah uykudan kalktınız ve kendinizi yorgun, bitkin, gergin ve stresli hissediyorsunuz. Endişe duygusu bütün vücudunuzu sarmış ve içiniz daralıyor. Kalp atışlarınız hızlanıyor. Bırakın yerinizden kalkmayı, yataktan hiç çıkmak istemiyorsunuz. Ve zihninizde dönüp duran o sorular “ben bugün güne nasıl başlayacağım?” ya da “işe nasıl gideceğim?”. Bu durum ne yazık ki, güne zor ve bunaltıcı bir şekilde başlamanıza yol açabiliyor.

Sabah anksiyetesi, tek başına bir tanı değildir, Yaygın Anksiyete Bozukluğu ile eş zamanlı olarak ortaya çıkar. Yaygın anksiyete bozukluğu ise, rutinin içindeki olaylar karşısında yaşanan aşırı bunaltı ve kaygı halinin yoğun bir şekilde yaşanmasıdır. Bireyin olaylar karşısındaki tepkisi aşırı, sürekli ve duruma uygun olmayan bir endişe halindedir. Bu nedenle aşırı endişe hali, kişinin günlük yaşantısını da olumsuz yönde etkilemektedir. Kaygı hayatın normal bir parçasıdır. Her birey hayatın içindeki çeşitli durumlara karşı kaygı duyabilir. Yetişilmesi gereken bir iş, sınav, sağlık ve para gibi konularda kaygı yaşanması normaldir. Aslında kaygı, yaşanan günlük sorunlara karşı baş edebilmeye yardımcı olurken bir yandan da bir tehlike durumunda hızlı karar verebilmeye yardımcı olur.

Sabah anksiyetesi ise, yaşanan çeşitli sıkıntılar sonrasında biyolojik, sosyal ve psikolojik olarak kendini gösterir. Herhangi bir sağlık sorunu olmadığı halde güne başlarken kendini kaygılı, isteksiz ve umutsuz hissetmek sabah anksiyetesidir. Bu problemler depresyonla ilişkili de olabilir. Depresyonda da sıklıkla sabahları olmakla birlikte günün diğer saatlerinde de kendinizi iyi hissetmediğiniz anlar yaşanır. Bu problemlerin sabah anksiyetesi olup olmadığıyla ilgili mutlaka bir uzmandan destek almak gerekir.

Sabah anksiyetesinin nedenlerinin başında stres hormonu olan kortizolün sabahları en yüksek seviyede olmasıdır. Sabahları uyanır uyanmaz vücut yoğun bir kortizol hormonu üretmeye başlar ve gece saatlerinde azalır. Uyandıktan sonra ilk 1 saat içinde bu kortizol seviyesi en yüksek düzeydedir. Bu durum “kortizol uyanma yanıtı” olarak tanımlanır. Kalp atışınız hızlanır, kalp basıncınız ve solunum hızınız yükselir. Bu hormonun yükselmesi bireysel farklılıklardan dolayı değişkenlik gösterir. Bazıları bu durumu hafif hissederken, bazıları ise yoğun bunaltı ve kaygı atağı şeklinde yaşayabilir.

Bir diğer sabah anksiyetesi nedenlerine değinecek olursak; gün içinde yapılması gereken iş, toplantı ve görevler hakkında endişenin artmasıdır. İş ya da eğitiminizle ilgili yaşanan stres durumları, sabahları kaygı yaşamanızı tetikleyebilir. Özellikle sabah uyanır uyanmaz sorumluluklarınızı hatırlamak yani günün stresi sabah kaygılarınızın artmasına yol açabilir.

Bunun yanı sıra kaliteli bir uyku uyuyamamak sabahları daha stresli ve gergin uyanmanıza neden olabilir. Kaliteli bir uyku sabah dinç kalkmanızda önemli bir etkendir.

Geçmiş deneyimleriniz de sabah anksiyetenizin tetiklenmesine yol açabilir. Örneğin, yaşadığınız travmatik bir olay, sabahları artan kaygılarınızla mücadele etmenize yol açabilir. Geçmişte sabah saatlerinde yaşadığınız stresli bir olayın tekrar hatırlanması sabah anksiyetenizin bir nedeni olabilir. Yas özellikle de sevilen birisinin kaybı ya da işsizlik gibi problemler de etken bir faktördür.

Buna ek olarak arkadaşlık ilişkileriniz, romantik ilişkileriniz ve sosyal hayatınızda yaşanan stresör olaylar kaygı bozukluklarına neden olabilir.

Sabah Anksiyetesi Belirtileri:

*Uyandıktan sonra enerjisiz, mutsuz ve huysuz hissetme hali.
*Yataktan çıkmak istememe.
*Üzgün ve kaygılı bir ruh hali.
*Bir şeylere konsantre olmakta güçlük.
*Hazımsızlık gibi sindirim sorunları.
*Baş ağrısı ve kas gerginliği.
*Ağız kuruluğu.
*Zaman zaman titreme ve sarsıntı hali.
*Göğüste sıkışma ve kalp atışlarındaki hızlanmalar.
*Umutsuzluk ve çaresizlik hissi.
*Uyku düzeninde bozukluklar.
*Fiziksel aktivitelere karşı isteksizlik.
*Diğerleriyle iletişim kurmaktan kaçınma davranışları.

Sabah Anksiyetenizle Baş Edebilmek İçin Öneriler:

Sabahları yapacak olduğunuz işleri belirleyin ve rutinlerinizi oluşturun. Böylece güne panik olmadan, daha sakin bir şekilde başlayabilirsiniz.

Hem bedeninizi hem de zihninizin rahatlamasına yardımcı olacak nefes gevşeme egzersizlerini uygulamaya çalışın. Çeşitli nefes teknikleri, meditasyon ya da yogayı hayatınıza dahil edebilirsiniz. Olumlama çalışmalarıyla motivasyonunuzun artmasını sağlayabilirsiniz.

Uyku düzeni oluşturun. Gece geç saatlere kadar oturmayın.

Düzenli spor yapmaya gayret edin. Düzenli olarak yapılan egzersizler hem beden hem de ruh sağlığınız için dinçlik kazanmanıza yardımcı olur. Böylece sporun sağladığı enerjiyle güne devam etme isteğiniz artar.

Beslenme düzeni oluşturun. Sağlıklı beslenmeyle birlikte özellikle de alkol ve kafein tüketiminizi azaltmaya çalışın. Yaşam tarzınızda bir takım değişikliklere yönelin.

Sabah anksiyetesi belirtilerine sahip olduğunuzu düşünüyor ve önerilerimizi dikkate almanıza rağmen sorunlar yaşamaya devam ediyorsanız psikolojik destek almanızı öneririz. Bilişsel davranışçı terapi gibi psikoterapi yöntemleriyle birlikte kişiye uygun bir tedavi planıyla sabah kaygılarınızdan kurtulabilirsiniz.

Psikolog Funda Buharalı.

Antalya Psikiyatri Psikoterapi, Psikiyatrist Antalya.