Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu Nedir

Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu tanı ve tedavisi. Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu ile ilgili öğrenmek istediklerinizi makalemizde bulabilirsiniz.

Kişilik bozuklukları 3 ayrı küme içinde sınıflandırılır.
A kümesi : Paranoid, Şizoid ve Şizotipal Kişilik Bozukluklarıdır.
B kümesi : Antisosyal, Borderline, Histrionik ve Narsistik Kişilik Bozukluklarıdır.
C kümesi :Çekingen, Bağımlı ve Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluklarıdır.

Kişilik bozuklukları, bireyin kendisini ve çevresini algılamasını olumsuz yönde etkileyerek işlevselliğinde ciddi sıkıntılar yaşamasına neden olur. Genellikle ergenlik ve erken erişkinlik dönemlerinde ortaya çıkar. Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu C kümesinde yer alır. En belirgin özelliği ise; kontrol, düzen ve mükemmeliyetçi davranışlardır.

Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu (OKKB) ve obsesif kompulsif bozukluk (OKB) isim olarak benzer kavramlar gibi gözükse de aslında iki farklı psikolojik rahatsızlıktır. OKB bir kaygı bozukluğudur fakat OKKB ise kişilik bozukluğudur. OKB’de tekrarlayan ve istenmeyen düşünceler (obsesyon) ve davranışlar ( kompulsiyon) mevcut iken, OKKB’de; düzen, titizlik ,kontrol ve mükemmeliyetçi olma arzusu genel kişilik özellikleridir. OKB kişinin günlük hayatta işlevselliğini ciddi düzeyde etkileyen kaygıyla ilgili bir rahatsızlık iken; OKKB ise, kişinin yaşam tarzı ve ilişkileri üzerinde olumsuz etkileri olması nedeniyle birbirinden farklıdır.

Obsesif kompulsif kişilik bozukluğundan muzdarip olan kişide; düzen, titizlik, kontrol, mükemmeliyetçi olma arzusu ve kurallara sıkı sıkıya bağlılık mevcuttur. Kendi düşünce ve davranış biçimlerinin tek doğru olduğunu düşünür. Duygusal kısıtlanmaları vardır. Duygusal dünyaları serttir. Sevincini, mutluluğunu ve duygusal yakınlığını göstermekte güçlük çekebilir. Bunun yanı sıra sert, sinirli, kızgınlık ve öfke gibi duyguları açıkça sergileyebilir. İçgörüsü zayıftır. Katı kuralları vardır. Duruş biçimleri ve hareketleriyle bunu yansıtır. Otoriter bir tutum sergiler. Esneklik gösteremez. Bu yüzden sosyal hayata uyum sağlamakta güçlük çekebilir. Eleştiriye karşı hassastır. Detaylara önem verir ve fazla odaklanır. Çevresindekileri kendi denetimi altında tutmak ister. Yeniliklere karşı direnç gösterebilir. Rutinlerin dışına çıkma durumu rahatsızlık verir. Sezgisel bir karar almakta güçlük yaşayabilir. Değişikliklere uyum sağlama konusunda zorluk çekebilir. Genellikle başkaları tarafından eli sıkı, inatçı, esneklikten yoksun olarak değerlendirilir. Aynı zamanda çalışkan, gayretli ve becerikli yönü de ön plandadır. Düzenli ve çok titiz davranılması gereken konularda özenli ve durmadan gayretle çalışmaktan büyük bir doyum alır. Bir işi sürüncemede bırakmaktan ve kararsız kalmaktan rahatsız olur ve bu durum karşısında kolayca sinirlenebilir. Diğer insanlarla içinde bulunduğu konuma göre ilişki kurar. Genel olarak erkeklerde daha sık görülen bir kişilik bozukluğudur. Ya hep ya hiç tarzında düşünme, gözünde büyütme ve korkunçlaştırma gibi düşünsel çarpıtmaları vardır.

OKKB kişinin kendi duygu ve düşüncelerini anlamlandırmasında, sosyal ve iş yaşamında sorunlar yaşamasına neden olur. Bunun yanı sıra bireyin romantik ilişkisinde de partneriyle sıkıntılara yol açabilir. Obsesif kompulsif kişilik bozukluğundan muzdarip olan bir kişi ilişkisinde partnerine fazla söz söyleme hakkı tanımaz. Tutum ve davranışlarını değiştirememe, karşısındakine empati yapmakta güçlük çekme, bakış açısında sabit olma ve taviz vermekten kaçınma gibi davranışları partnerini yorabilir ve ilişkilerinin enerjisini olumsuz yönde etkileyebilir.

Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu Nedenleri:

Obsesif kompulsif kişilik bozukluğunun tam olarak nedeni bilinmemekle beraber biyolojik ve çevresel etkenlerin bu hastalığın gelişmesinde önemli bir etkisi olduğu düşünülmektedir. Özellikle anne-baba ya da birinci dereceden akrabalarda OKKB’nin olması bu rahatsızlığın genetik geçişli olabileceğine işaret edebilir. Otoriter ebeveynler ile yetişme durumunda ve bağlanma döneminde yaşanan sıkıntılar, yetişkinlik döneminde OKKB olma olasılığını artırır.

Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğunda Belirtiler:

*Mükemmeliyetçilik.
*Etrafını kontrol etme arzusu.
*Kurallara aşırı bağlılık.
*Aşırı düzeyde düzen ihtiyacı.
*Ayrıntılara aşırı dikkat etme.
*Sosyal yaşamda zorluk.
*Çalışmaya aşırı bağlılık.
*Eleştiriye karşı hassasiyet.
*Esneklikten yoksunluk.

Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğunda DSM-5 Tanı Kriterleri:

DSM-5’e göre en yaygın kişilik bozukluklarından biridir.
DSM-5’e göre obsesif kompulsif kişilik bozukluğu, erken yetişkinlikten itibaren başlayan ve aşağıdakilerden dört veya daha fazlasını içeren ayrıca düzen, mükemmeliyetçilik ve kontrol ile aşırı derecede ilgili olan bireylerdir.

*Düzen ve ayrıntılarla ilgili aşırı bir meşguliyet.
*Görevlerin tamamlanmasını engelleyen mükemmeliyetçi tutumlar.
*Ekonomik ihtiyaçlar tarafından açıklanmayan ve aşırı derecede fazla çalışma ve üretkenliğe bağlılık.
*Ahlak veya değerlerle ilgili aşırı vicdan yapması ve esnek olamaması (kişinin kültürü veya dini ile açıklanmayan).
*Özel bir değeri olmasa bile, yıpranmış veya değersiz nesnelerden kurtulamama.
*Bir işi veya görevi yapamayınca başkalarına devretme veya başkalarıyla birlikte çalışma konusunda isteksizlik.
*Kendine veya çevresindekilere para harcama konusunda isteksizlik ve acil durumlar için paranın biriktirilmesi gereken bir şey olduğu inancı.
*Esnek olamamak ve inatçılık.

Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğunda Tedavi:

Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu tedavisinde psikoterapi önemlidir. Kişinin semptomlarının şiddetine göre terapi seansları düzenlenir ve bireyin ihtiyaçlarına göre değişiklik yapılır. Bazı vakalarda, hekimin gerekli gördüğü durumlarda psikoterapiye ek olarak ilaç tedavisi de eklenebilir. Bilişsel davranışçı terapi ekolü, en sık kullanılan yöntemlerdendir. Terapiyle, bireyin düşünce kalıplarını tanıması, olumsuz inançlarını değiştirebilmesi ve daha sağlıklı davranışlar benimsemesi hedeflenir. Kişiler arası ilişkileri iyileştirmeye, iş performansını artırmaya ve genel yaşam kalitesini olumlu yönde geliştirmeye odaklanılır. Yakın çevrenizde OKKB olan birisine destek olabilmek için sabırlı olmak, açık iletişimde bulunmak ve empatik yaklaşım sağlamak bireyin iyileşme sürecini destekler ve terapiye olumlu katkı sağlar. Bunun yanı sıra gevşeme egzersizleri, meditasyon ve mindfulness gibi stresi azaltmaya yönelik yapılan çalışmalar terapiye fayda sağlar. Özellikle bireyin stres yönetimini öğrenmesi kendisini kaygılandıran durumları tespit edebilmesine yardımcı olur ve farkındalığının artmasını sağlar. Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu birey için zorlayıcı bir rahatsızlık olsa da psikolojik destekle birlikte hayatını daha kaliteli bir şekilde sürdürebilmesi mümkündür.

Psikolog Funda Buharalı.

Psikiyatri Antalya, Antalya Psikiyatri Merkezi.