Paranoid (Sanrısal) Bozukluklar

Paranoyada; hastalardan toplanan bulgulara dayanarak anormal olduğu tartışılan özellikler görülür. Hastalar kendi inançları hakkında ikna olmuştur, karşıt bulgular ve fikirler onları rahatsız eder.

Paranoid özelliklerin oluşu her zaman şizofrenik bir durum olduğu anlamına gelmez.

Paranoid Bozukluklarda;

Sinirlilik, eleştirici, suçlayıcı davranışlar, aşırı savunmacılık, kırılgan kendine saygı, kincilik, hırs, nefret, düşmanlık, duyarsızlık, küçük ayrıntılara aşırı dikkat, çabuk rahatsız olma, tutarsızlık, kendini haklı bulma, heyecansızlık, suç işleme, saldırganlık görülebilir.

Gerçek hayatta olan durumları da içerir, izleniyormuş, taciz ediliyormuş, hastalandırılıyormuş gibi bulgular en az 1 ay sürmelidir.

• Şizofreni kriterlerini hiçbir zaman karşılanmaz.
• Sanrıların etkisinin olduğu alan dışında tüm fonksiyonlar belirgin olarak bozulmaz ve davranışlar net olarak tuhaf değildir.
• Duygu durum dönemleri sanrılarla eş zamanlı olursa süreleri kısmen daha kısadır.
• Bu durum bir maddenin direk fizyolojik etkileri nedeniyle ya da genel medikal bozukluk nedeniyle oluşmaz.

Bizar olmayan sanrılar, gerçek hayatta olması muhtemel şeyleri ilgilendirmesi anlamına gelmektedir. İzlenme, hasta edilme, gizlice aşık olunma ya da hoşlanılma gibi.

Sanrısal hastalık tiplerinin

5 ana tip ve 2 kalıntı tip vardır.

1. Erotomanik; Yüksek statüsü olan birinin kendisine aşık olduğu inanışı vardır.
2. Grandiyöz; Kendisine güç, bilgi, kimlik ya da önemli bir yabancı ile özel ilişki addetmesi.
3. Persekutar; Tehdit edilmesi ve korkutulması hissi.
4. Kıskanç; Partnerinin sadakatsiz olması hissi.
5. Somatik; Kişinin bazı fiziksel eksiklik, bozukluk ya da hastalığa sahip olması hissi.
6. Karışık; Yukarıdaki tiplerden birinden fazlasının görülmesi, ancak hiçbir temanın baskın olmayışı.
7. Belirlenmemiş; Herhangi bir kategoriye sığdırılamayan sanrılar.

Kıskançlık tipi sıktır ve tehlikelilikle beraberdir. Bu kişiler, sevdiklerinin sadakatsizliği ile ilgili sanrıları nedeniyle suistimal hatta intihar eğilimindedirler. Genellikle erkeklerde görülür. Sanrılar aniden ortaya çıkabilir ve eşin sadakatini ilgilendiren önceki ve son olaylarla açıklanmasına zemin hazırlar. Tedavisi zordur ve çoğunlukla sadece eşten ayrılma, boşanma ya da onun ölümü ile azalır.

Grandiyöz tip sanrısal hastalığı olan hastalarda megalomani vardır. Popüler veya itibarlı kişilerle arkadaşlık kurmaya çalışırlar.

PAYLAŞILMIŞ PSİKOTİK BOZUKLUK

Bir sanrının bir kişiden diğerine aktarılması ile karakterizedir. Etkilenmiş kişi uzun bir zaman kendi içine dönük ve göreceli bir sosyal izolasyon yaşar. Sanrısı olan ilk kişi kronik hastadır ve daha telkine yatkın olan, yakın ilişkisindeki kişiyi etkileyen kişidir. Tipik olarak sonradan etkilenen kişi daha az zeki ya da içe dönük, özgüveni azdır. Sıklıkla ayrılana dek , dominant kişilerin sanrısal inançlarının pasif bir kabulü olur.

Paranoid kişilik bozukluğu olanlar istemsiz olarak, başkalarının hareketlerini tehdit edici ya da kötü anlamda algılama eğilimindedir. Başkalarının kendisini çıkarları için kullanacağını beklemek, arkadaşlarının güvenini, sadakatini sorgulama, olayların gizli anlamları hakkında okuma, bilgilerin kendisine karşı kullanılabileceğini düşünerek başkalarına güvenmeme, eşlerin sadakatini sorgulama gibi davranışlar içerir.

CAPGRAS SENDROMU

Capgras ve Reboul-Lachaux ‘un 1923’de tanımladıkları bir sendromdur. Kişi eşinin yerine bir aldatan kişinin geçtiğini iddia edebilir. Sendrom halüsinasyonlarla, basit yanlış tanımalarla ya da illüzyonlarla ilgili değildir. Bir sanrıdır. Hastalık hem erkeklerde, hem de kadınlarda olabilir. Bu hastalığı olan kişilerin %23’ünde tanınabilir beyin hastalıkları vardır.

Bu hastalıklar tedavi edilebilir. Hastalığın doğasından dolayı hastalar var olan psikiyatrik hastalığı kabullenme güçlüğü yaşarlar ve çare olasılıklarını araştırmazlar. Medikal tedavi çok önemli, psikoterapi destekleyicidir.

Paranoid durumlar tehlikeli olabilir

Paranoid semptomların ortaya çıkması ile birlikte riskli durumlar hakkında karar alınması gerekir. Örneğin paranoid düşüncelerin yoğunluğu ve eşlik eden hiddet ve düşmanlık duygularında artış özellikle önemlidir. Diğer önemli faktörler madde suiistimali, disorganize düşünce ve davranışların varlığı ya da olma olasılığıdır. Kişilik bozuklukları etkilenen kişilerin daha tehlikeli olma riskini artırabilir. Erotomani ve kıskançlık kuvvetli bir duygusal enerji yaratır. Eşlik eden suç davranışı bu bulgular belirgin olduğunda uyarıcı olmak için yeterlidir. Somatik tip sanrısal bozukluk düşük risklidir. Bu hastalar genellikle yoğun hiddet, düşmanlık göstermezler.