Ailenin Çocuk Üzerindeki Etkisi

Aile içindeki iletişim çocuğun kişilik gelişiminde önemli rol oynar. Sağlıklı bir aile içi iletişimde vücut dilinin büyük önemi vardır. Sevgi ve iletişim çocuk eğitiminin iki temel ayağıdır.

Bu amaçla;

1. Sadece öğüt verici olmayın.
2. Yargılayıcı, suçlayıcı, eleştirici davranmayın.
3. Çocukla iletişimde emir cümleleri kullanmayın.
4. Çocuk üzerinde sıkı bir takip ve her şeyin en iyisinin yapılmasını istemek uygun bir yaklaşım değildir.
5. İyi bir dinleyici olun. Çocuğun sorusu veya sorunu olduğunda etkin bir dinleme, ebeveyn ile çocuk arasındaki iletişimi güçlendirir.
6. İyi bir gözlemci olun. Çocuğun özel beceri ve eğilimlerini keşfedin.
7. Aile içinde herkesin söz hakkına saygı duyun.
8. Hoşgörülü olun. Fakat hoşgörüyü aşırı müsamahakârlık noktasına getirmeyin.
9. Aşırı sertlik ve otoriteden uzak bir kararlılık sergileyin. Hoşgörü barındıran otorite çocuğun güven duygusunu geliştirirken, işbirliğini ve sınırlarını öğrenmesine yardımcı olur.

Çocuk eğitiminde aile yaklaşımlarını ve etkilerini şöyle özetleyebiliriz.

Baskıcı ve Otoriter Aile Yaklaşımı:

1. Bu aileler çocuğun kişilik özelliklerini, duygu, ihtiyaç ve ilgilerini dikkate almazlar.
2. Ailede katı bir disiplin anlayışı hakimdir. Çocuk tüm kurallara itirazsız uymak zorundadır.
3. Çocuğun kendi kendini yönetmesine ve kendi başlarına karar almasına izin vermezler.
4. Çocuk sürekli denetim altındadır, en küçük yaramazlık ve yanlışlar bile hoşgörüyle karşılanmaz.
5. Bu ailelerde çocuğun kendine güveni ortadan kalkar.
6. Çocukta sessiz, uslu, nazik, dürüst bir yapının altında küskün, silik, çekingen, kolay etki altına alınan bir karakter kazanılır.
7. Bazı çocuklar isyankâr, inatçı, huysuz, hırçın ve kindar bir yapı kazanabilir. Arkadaşları ile uyumsuz, geçimsiz ve kavgacı olabilir.
8. Hata yapmaktan korkan çocuk ileri dönemlerde hayatın zorluklarını göğüslemekte sıkıntı yaşayabilir.

İlgisiz ve Kayıtsız Aile Yaklaşımı:

1. Aile aşırı rahattır ve çocuğun sorumluluklarından kaçma eğilimindedir.
2. Anne baba çocuğa model olamaz.
3. Genelde çok çocuklu ailelerde gözlenir.
4. Anne babanın bazen biri, bazen de her ikisi bu yaklaşımdadır.
5. Çocuk bencil ve şımarık olur, bu nedenle çoğu kez arkadaş çevresinden dışlanır.
6. Çocuk ebeveynlerinin dikkatini çekecek abartılı davranışlar geliştirebilir.
7. Aile çocuğa rol model olmadığından, çocuk kendine başka modeller arar.
8. Ergenlik döneminde çocuk tüm vaktini arkadaşlarına ayırır, zararlı alışkanlıklar edinmesi kolaydır.

Koruyucu Aile Yaklaşımı:

1. Baskıcı ve otoriter aileye benzemekle birlikte disiplin yerine şefkat ve koruma güdüsü ön plandadır.
2. Çocuğa abartılı ilgi, özen ve kontrol gösterilir.
3. Çoğu kez annenin yaklaşımı bu yöndedir. Burada annenin duygusal yalnızlığının rol oynadığı kabul edilmektedir.
4. Çocuğun kendi yapması gereken şeyler bile ebeveynler tarafından yapılır. Çocuğun yemeğini yemesi, saçını taraması, banyosunu yapması gibi tüm işlevleri koruyucu ebeveyn üstlenir.
5. Çocukta aşırı duygusallık hakim olur.
6. Çocuk bağımlı kişilik geliştirir, uzun yıllar kendi ayakları üzerinde duramaz, toplum içinde bağımsız iş yapma cesareti gösteremez.
7. Erişkinlik döneminde bile anne babaya bağımlılık sürer.

Tutarsız Aile Yaklaşımı:

1. Genellikle genç anne babalarda ve ilk çocuğun yetiştirilmesinde bu anlayış hakimdir.
2. Aile zaman içinde kendini sorguladıkça ve geliştirdikçe çocuğa yaklaşımını değiştirir.
3. Anne baba çoğu kez farklı tavırlar sergiler ve bunu çocuğa yansıtırlar.
4. Genelde baba baskıcı ve otoriter, anne koruyucudur.
5. Çocukta anne baba sevgisi net oluşmaz, azalır.
6. Çocuk asi, hırçın, inatçı veya içine kapanık, pısırık özellikler geliştirebilir.
7. Çocukta dikkatini toplayamama ve odaklanamama problemleri sıktır.
8. Çocuk çoğu kez anne babadan birini tercih eder.
9. Yalan alışkanlığı yüksektir.

Hoşgörülü Aile Yaklaşımı:

1. Ödül ve cezanın yerinde ve dozunda uygulandığı, en ideal aile tipidir.
2. Evde herkes söz hakkına sahiptir. Herkes herkesin duygu ve görüşlerine saygılıdır. Çocuk kendini rahatça ifade edebilir.
3. Hoşgörülü aile aşırı serbestlik anlamında değildir. Yanlışları varsa çocuklara yaptırım uygulanır. Bunun öncesinde uyulması gereken kurallar çocuğun anlama seviyesine inilerek izah edilmiştir.
4. Bu yaklaşım en zor ve sabır isteyen yöntemdir.
5. Çocuklar özgüvenli yetişir.
6. Çocuklar rahat ve kendini kolayca ifade edebilen bireyler olur.
7. Hobi sahibi çocuklar yetişir.
8. Asilik ve kavgacılık çocukta görülmez.
9. Bazen anne babaya saygı konusunda hafif gevşeklik görülebilir.