Doğal İlaçların Depresyon Tedavisindeki Yeri
Doğal ilaçlar ve alternatif tedaviler birçok hastalıkta olduğu gibi, psikiyatrik hastalıklarda da popülerliğini giderek arttırmaktadır.
Depresyon tedavisinde sarı kantaron, folat ve B12 vitamini ile omega-3 yağ asitleri bitkisel ilaçlar, doğal ve alternatif tedavi yöntemleri olarak gündemde öne çıkmaktadır. Araştırmalar hastaların yaklaşık üçte birinin alternatif tedavi yöntemlerini denediğini göstermektedir.
Depresyon tedavisinde sakinleştirici, yatıştırıcı, duygu durum düzenleyici özellikleri nedeniyle sarı kantaron yıllardır bilinmektedir. Sarı kantaron hafif-orta depresyonda etkili olarak kabul edilmektedir. İçeriğinde bulunan hiperisin ve hiperforin tam olarak bilinmeyen etki mekanizmalarıyla serotonin, norepinefrin ve dopamin geri alımını engelleyerek antidepresan özellikler göstermektedir.
Piyasada bulunan sarı kantaron preparatlarının çoğu hiperisin ya da hiperforin açısından standartize edilmiş olup, farklı firmaların ilaçları arasında doz birliği yoktur. Aktif bileşen miktarı üründen ürüne değişebilir.
Amerika ve Avrupa’ da yapılan çeşitli araştırmalarda sarı kantaronun selektif serotonin gerialım inhibitörleri ve trisiklik antidepresanlara benzer oranlarda sağaltım sağladığı görülse de birçok bilim adamı sonuçları tutarsız ve kafa karıştırıcı görmekte ve uyarıda bulunmaktadır.
Bitkisel ilaçlarla tedavide en büyük sorun diğer ilaçlarla etkileşim konusudur. Sarı kantaron warfarin, siklosporin, teofilin ve digoksin gibi birçok ilacın aktivitesinde azalmaya yol açabilmektedir. İlaç etkileşimleri konusunda günümüzde yeterli bilgiye sahip değiliz.
Ağız kuruluğu, baş dönmesi, kabızlık sarı kantaronun en sık görülen yan etkileridir. En önemli yan etkilerden biri ultraviole ışığa duyarlılıktır. Sarı kantaron alan hastaların güneşten korunması önerilir. Bipolar hastaların kontrolsüz sarı kantaron kullanmaları mani ya da hipomaniye yol açabilir.
Çoğu psikiyatrist sarı kantaron dozunu günde 2 ya da 3’ e bölerek 900mg/ gün-1800mg’/ gün olarak önerir. Sarı kantaronun güvenli kullanımından söz edebilmek için daha ileri çalışmalara gereksinim vardır.
Depresif hastaların yaklaşık %20-30’ unda folat ve B12 vitamin düzeyleri düşük bulunmaktadır. Bundan dolayı antidepresan ilaçlara yetersiz yanıt veren hastalara folat ve B12 vitamini takviyeleri önerilmektedir.
Folat ve B12 vitamininin depresyondaki rolü, beyinde bir metil vericisi olan S-Adenozil-Metiyonin sentezindeki katkılarından gelmektedir. Reçetesiz bir diyet takviyesi olarak S-Adenozil-Metiyonin Avrupa ve Amerika’ da son 15-20 yıldır kullanılmaktadır.
SAM genellikle iyi tolere edilmekte ve belirgin bir yan etkiye yol açmamaktadır. Bipolar depresyonu olan hastalarda döngüsel etki haricinde rahatlıkla kullanılabilir. Antidepresanların etkisini hızlandırabilmekte, daha düşük doz antidepresan gereksinimi doğurabilmektedir.
Bazı psikiyatristler 3000mg/gün dozunda SAM önerseler de ortalama etkin doz 400-1600 mg/gün’ dür. Her şeye rağmen SAM’ in psikofarmakolojik yeri için daha geniş kapsamlı araştırmalara gerek vardır.
Depresyon tedavisinde güncel bir konu da omega-3 yağ asitleridir. Esas olarak balık yağında bulunan iki omega-3 yağ asiti olan EPA ve DHA duygudurum iyileştirici etkileri nedeniyle antidepresan işlevi görebilmektedir.
EPA ve DHA etkisi daha çok norepinefrin düzeylerini etkilemesiyle oluşmaktadır. Günlük tüketimin 5 katı ya da daha yüksek dozda omega-3 yağ asiti alımı antidepresan ve/veya duygu durum düzenleyici etki sağlamaktadır.
Postpartum depresyonlar, unipolar ve bipolar duygudurum bozukluklarında omega-3 kullanılabilmektedir. Birçok depresif hastada anksiyete, uyku bozukluğu, libido ve intihar eğilimleri üzerinde olumlu değişimler görülmüştür.
Depresyonda omega-3 kullanımı oldukça güvenlidir. Warfarin gibi antikoagülan ilaç kullananlarda kanama riskini arttırabilir. Ortalama 1 gr/gün’ lük EPA-DHA karışımları birçok depresif hasta için yeterlidir. Depresyon tedavisinde EPA’ nın mı, yoksa DHA’ nın mı daha etkili olduğu konusu henüz net değildir.
Depresyonda alternatif tedavi konusunda sarı kantaron, omega-3 yağ asitleri, folat ve B12 vitamini gerek tek başlarına gerekse antidepresanlarla kombine olarak ümit vaat etseler de güvenlik ve etkinlik için daha geniş çaplı araştırmalara ihtiyaç vardır.
Alternatif tedavilerde ilaç- ilaç etkileşimi, uygun doz, standartize etkin madde sağlanımı, kontrendikasyon, olası toksisite riskleri gözardı edilmemeli, doğal ilaçların yan etkisiz olduğu düşünülerek, reçetesiz alım kolaylığıyla doktor kontrolü ve önerisi olmadan kullanımından kaçınılmalıdır.
Depresyon Tedavisi Antalya.
Antalya Psikiyatri Merkezi.
