Ergenlik bir sorun mu yoksa bir fırsat mı?

Kişiliğimizin temellerinin atıldığı evre olan 0-6 yaş dönemi hayatımızın en kritik evrelerinden birisidir. Çünkü nasıl bir kişiliğe sahip olacağımız bu dönemde belirginleşir.

Ama burada bir haksızlık göze çarpmaktadır. Çünkü çoğumuz bu dönemi hatırlamayız bile, yani bizim kişiliğimizi şekillendiren şey genetik faktörlerin yanı sıra çoğunlukla bize bakım veren kişinin bizimle kurduğu sözel ve sözel olmayan iletişimin sağlıklı olmasına yada olamamasına göre şekillenir.

Yani bu dönemde bizler genel olarak edilgen bir şekilde yoğrulmayı bekleyen hamurlar gibiyiz. Maharetli ellerde çok güzel yapılanmalara sahip olabilirken, acemice ellerde de darmadağınık bir yapıya sahip olabiliriz. Peki bunda bizim ne suçumuz var. Öyle değil mi daha kendimizin adını bile yeni öğrendiğimiz yıllarda hayat rotamız başkaları tarafından çizilmiş oluyor. İşte ergenlik bu haksızlık karşısında bize verilmiş ikinci ve son şansımızdır. Ergenlik dönemine bu açıdan bakacak olursak önemini çok daha iyi kavrayabileceğimize inanıyorum.

Kısaca ergenlik dönemine bakacak olursak 11 ile 25 yaşları arasında(başlangıç ve bitiş tarihlerinde birçok faktöre göre değişkenlikler olabilir ) yaşanılan gelişimsel bir evredir. Bireyin çocukluktan yetişkinliğe doğru ilerlediği bir geçiş evresidir. Bu dönemde bireyin bedensel değişiklikleri hemen fark edilebilir, ama ruhsal gelişim ilk planda kavrayabilmek uzun zaman alacaktır.

Bireyin bedensel değişikliklerine adapte olması bile belli bir süre alırken, ruhsal değişikliklerini kabullenmesi tanıması ve çevresine bunları kabullendirebilmesi mücadele gerektirecek bir süreçtir ve ergen birey mutlak suretle çevresi(özellikle ailesi)tarafından desteklenmelidir. Bu döneme "kimlik bocalaması dönemi" de denilebilir. Ergenlik dönemi kimliğin oluştuğu, netleştiği ve çerçevesinin çizildiği bir dönemdir. Kimlik, gerçek anlamda ergenlik döneminde oluşur. Kimlik, kişiye özgü değişmeyen sürekliliğini koruyan, kişinin vasıflarını bize belli eden ve kişiyi diğerlerinden ayrıştırmamızı sağlayan özelliklerin tümüne verilen isimdir. Ergen, kimliğini oluşturma evresi olan bu evrede 6 önemli dönemden geçer. Bu evrelere kısaca göz atacak olursak;

1. Özerk olduğunu hissetmek: çocuğumuz artık yavaş yavaş bizimle çatışmaların içine girdiyse ve aileden ayrı zamanlar geçirmeyle ilgili planlar yapıp, düşünce ve fikir çatışmaları da başladıysa bu aile olarak her ne kadar bizi rahatsız eden bir durumsa da, biz buna sevinmeliyiz çünkü çocuğumuz ergenliğe giriş sinyalleri vermeye başlamıştır. Bireyin bireysel varoluşu için güzel bir adımdır.
2. Amaç edinebilme, amaca yönelebilme ve uygulayabilme yetiş kazanma: Ergen birey sürekli hayaller kurar ve geleceğe dair planlar yapar. Bunlar çok farklı ve değişken hayallerdir, bu dönemin ortalarında artık birey kendisine bir yol çizmiş ve bu yolun sorumluluğunu almış durumdadır.
3. Sırdaş edinme: bireye bu dönemde anne baba biz senin arkadaşınız deseler de bu sağlıksız bir yaklaşımdır. Çünkü birey kendisine gerçek bir dost ve arkadaş arayışı içine girer. Ergen için arkadaş anne ve babadan ön planda tutulur ki bu bu dönem için gereklidir. Bir sır belirler bu sırrını arkadaşıyla paylaşır ve onun da kendisiyle bir sır paylaşmasını bekler. Böylece kankalık gelişir. Birey kendisini güvenilir ve çevreyi de güvenli hissederek kimlik yapılanmasına olumlu bir halka daha ekler.
4. Karşı cinsle iletişim ve beğenilme: Ergen artık karşı cinsin önemini ve değerini bu dönemde iyiden iyiye hissetmiş durumdadır ve en çok ayna karşısında zaman geçirir, okula yada dershaneye de o çocuk yada o kız için gidilir. Birey bu dönem ufak denemeler yaparak gelecekte kuracağı sağlam bir ilişkinin temellerini atmış olur.
5. Lider olabilme ve bir lideri takip edebilme: Ergen zaman zaman bir planın programlayıcısı olurken aynı zamanda yapılmış bir plana dahil de olabilmelidir. Olumlu bir kimlik yapılanması için bu gereklidir.
6. Dünya görüşü ve ideolojik çeper edinme: Ergen birey bu dönemde artık hayatın içindedir. Özgün fikirler ortaya koymanın varoluşunu desteklediğini görerek. Hayat ve dünya ile ilgili veri toplar, okur, araştırır. Bir sabah kalktığında belli bir hayat felsefesine sahipken bir sabah kalktığın tamamen farklı bir görüşe sahip olabilir. Burada aileye düşen görev ergenle çatışmak yada katı bir tutum sergilemek yerine onu anlamaya çalışmak ve eleştirmeden dinlemek bilgilendirmektir.

Eğer ergen birey bu dönemde yeterli desteği bulamaz ise kimlik bocalamasına girecektir ve kendisini tanıyamadığı için de toplumda savrulup yok olmaya doğru vahim bir yola girecektir. Tüm bu nedenlerden dolayı ergenlik çağını sorunlu bir dönem olarak nitelendirmek yerine bireye olumlu bir kimlik yapısı kazandırabilceği fırsatını sunduğu için güzel ve kaçırılmaması gereken bir fırsat dönemi olarak bakmakta fayda olacağını düşünüyorum