Farmakoterapi

Psikiyatride İlaç Kullanımı:

İnsan davranışlarını etkilemek için çeşitli maddeler eski çağlardan beri kullanılmaktadır. Çeşitli bitki ve maddelerden elde edilen karışımlar hastalıklara karşı ilaç olarak kullanılmıştır. Alkol, tütün, afyon, esrar, kokain, peyote gibi bugün psikoaktif ilaç olarak maddeler de binlerce yıl önce insan psikolojisini çeşitli amaçlarla düzenlemek, ağrı ve acıyı azaltmak ve keyif vermek amacıyla kullanıla gelmiştir.

Sanat ve bilim olarak psikofarmakoloji 20.yüzyılın ikinci yarısından itibaren, nörokimya ve nörofizyoloji alanındaki gelişmelerle çok ciddi ilerleme kaydetmiştir.

Psikiyatristiniz tedavinizde ilaç kullanımını da uygun gördüğünde bundan çekinmemelidir. Depresyon, şizofreni, bipolar bozukluk, anksiyete bozuklukları gibi farklı psikiyatrik bozukluklarda ilaç kullanmak zorunlu olabilir.

Psikiyatrik rahatsızlıklarda ilaç tedavisi, psikoterapi, eğitim ve psikososyal destek tedavide bazen tek başına bazen de kombine olarak kullanılabilmektedir.

Psikiyatride ilaç kullanımında ve psikiyatrik ilaç seçiminde temel ilkeler şunlardır.

1. İlacın seçimi hastanın bedensel ve ruhsal olarak tam bir değerlendirilmesine dayanmalıdır. Psikiyatride ilaç seçiminde hastanın en çok yakındığı durum değil, gerçek tanı rol oynamalıdır.
2. İlaçların etki alanları, hedef belirtileri, uygun doz, etki ve kullanım süresi, yan etkileri, başka ilaçlarla etkileşimleri, zehirlenme bulguları ve zehirlenmeye karşı alınacak önlemler iyi bilinmelidir.
3. Yaşlılarda, gebelerde ve süt veren annelerde doz ve yan etkiler iyi değerlendirilmelidir.
4. En etkili ve en az yan etkili ilaç en etkili ve en düşük dozda gereken sürede verilmeye çalışılmalıdır.
5. Ruhsal sorun taşıyan hastalar çok bilinçli ve eğitimli bile olsalar ağır sıkıntı, dikkat eksikliği, çökkünlük, içe kapanıklık gibi nedenlerle hekimen önerilerini yeterince kavrayamayabilir ya da çabuk unutabilirler. Bu nedenle reçete yanında hastaya yazılı açıklamaların verilmesi çok önemlidir.
6. Genel olarak ilaçların hastayı ve ailesini ürküten, fakat genellikle önlenebilir, zararsız ya da geçici olan yan etkileri vardır. Bu yan etkiler ve alınabilecek önlemler hastaya ve aileye uygun bir dille anlatılmalıdır.
7. Hastalar genelde iyileşme olur olmaz ilacı kesme eğiliminde olabilirler. İyileşme olsa bile ilaç dozunun sürdürülmesi, hekim kontrolünde dozul azaltılması ve kesilmesi gerektiği konusunda hasta ve yakınları bilgilendirilmelidir.
8. Verilecek ilaç türünde hastanın ekonomik durumu, okul, iş koşulları göz önünde tutulmalıdır.
9. Psikiyatride ilaç kullanırken hastada daha önce etkili olduğu denenmiş bir ilaç varken yeni bir ilaca hemen yönelinmemelidir.

Psikiyatrik ilaç kulanımında merak edilen bazı soruları şöyle özetleyebiliriz.

1- Hangi belirtiler antidepresan tedaviden etkilenir?
Antidepresanlar depresif hastalığın psikolojik(sinirlilik, ümitsizlik, çaresizlik, değersizlik, suçluluk, intihar düşünceleri) ve fiziksel(enerji kaybı, konsantrasyon güçlüğü, uykusuzluk veya aşırı uşku, iştah bozukluğu) belirtilerine etki ederler.

2- Antidepresanlar ne iş yaparlar?
Antidepresan ilaçlar depresyonun psikolojik ve nörovejetatif belirtilerini düzelterek iyilik hissini ve normal işlevi tekrar kazandırırlar. Olumlu etkinin başlaması genelde 2 hafta, etkilerin tam görülmesi ortalama 6 haftayı bulur.

3- Antidepresanlar nasıl işlev yapar?
Beyin hücrelerinde nörovejetatif ve psikolojik işlevlerde rol oynayan serotonin, norepinefrin ve epinefrin gibi maddeleri düzenleyerek depresyon tedavisinde etkili olurlar.

4­­­­­­­- Antidepresanlar psikoterapi ile birlikte kullanılabilir mi?
Evet, bu en etkili tedavi yöntemidir.

5- Antidepresanların cinsel işlevlere etkisi nedir?
Libidoda azalma, erkekte geç boşalma, orgazm olamama gibi yan etkiler görülebilir. Bu durumda ilaç değişikliği veya bu etkileri azaltacak ek ilaçlar verilebilir. Bu yan etkiler kesinlikle kalıcı değildir.

6- Bu ilaçlar kiloyu nasıl etkiler?
Hem kilo alımı, hem kilo kaybı şeklinde etkiler görülebilir. Doktorunuz sizin kilo durumunuza göre uygun ilacı seçecektir.

7- Kalp hastaları bu ilaçları kullanabilir mi?
Eski nesil antidepresanlar da kalpte ritm bozuklukları, hipotansiyon görülebiliyordu. Yeni ilaçlar da bu etkiler minimal düzeydedir.

8- Hangi kişilik özellikleri antidepresanlara iyi yanıt verir?
Uygunsuz öfkesi ve dürtüselliği olanlarda olumlu yanıt alınmıştır.

9- Bir ilaç başarısız olursa hangi aşamalar uygulanmalıdır?
Tedavi direncine sebep olabilecek diğer medikal faktörler (anksiyete bozuklukları, alkol veya madde kötüye kullanımı, nöropsikiyatrik bozukluklar, kişilik bozuklukları) ekarte edilmelidir. Bunlar mevcut değilse, alternatif sınıftan bir antidepresan değişikliği, antidepresan ilaç kombinasyonu ya da antidepresan etkiyi güçlendirici ilave ilaç kullanmak gerekebilir.

10-İlacı azaltarak kesmek neden önemlidir?
Antidepresan ilaçlar aniden bırakıldığında kesilme belirtileri ortaya çıkabilir. Yorgunluk, ajitasyon, sersemlik hissi, konfüzyon ve artmış disfori kesilme belirtilerindendir.

Antalya Psikiyatri ve Psikoterapi merkezimizde gereken durumlarda ilaç tedaviniz Uzman psikiyatrist Filiz Uluhan tarafından düzenlenir ve takip edilir.

Hiçbir hastalıkta doktor tavsiyesi olmadan ilaç kullanmamak gerekir. Psikolojik ve psikiyatrik ilaç kullanımında da mutlaka hekim gözetiminde olmalı, psikiyatristinizin önerilerine uymalısınız. Psikiyatrik ilaçlar son yıllarda en çok gelişme gösteren ilaç grubudur. Yeri ve zamanında, uygun doz ve sürede, psikiyatrist takibinde yapılacak ilaç tedavileri psikolojik sorunlarınızın tedavisinde büyük faydalar sağlayacaktır.

Psikiyatrik ve psikolojik rahatsızlıkların tedavisinde bazen tek başına ilaç tedavisi, bazen tek başına psikoterapi, bazen de psikoterapi ile birlikte ilaç tedavisi gerekebilir. Psikiyatristler bu konuda karar almaya ve tedavinizi yürütmeye yasal olarak yetkili tek ruh sağlığı profesyonelidir.

Günümüzde ilaçlı ya da ilaçsız hemen tüm psikolojik-psikiyatrik sorunların çözümü mümkündür.

Tüm hasta ve danışanlarımıza sağlıklı ve mutlu bir yaşam dileriz.

Antalya psikiyatri ve Antalya psikoterapi merkezi, Lara, Muratpaşa, Antalya.